VOS: de weg naar jeugdhulp
Elke jongere heeft het recht om op te groeien in een warm gezin waarin hij of zij alle kansen krijgt om zich te ontplooien binnen de maatschappij.
Er kunnen echter diverse situaties ontstaan waardoor deze ontplooiingskansen in het gedrang komen: men kan dan te maken krijgen met een ‘verontrustende situatie’.
Men spreekt van een verontrustende situatie indien er sprake is van “een situatie die de ontwikkeling van een minderjarige bedreigt doordat zijn psychische, fysieke of seksuele integriteit of die van één of meer leden van zijn gezin wordt aangetast of doordat zijn affectieve, morele, intellectuele of sociale ontplooiingskansen in het gedrang komen, waardoor het aanbieden van jeugdhulpverlening maatschappelijk noodzakelijk kan zijn.” (Art. 2, §1, 54° Decreet Integrale Jeugdhulp)
Bij een verontrustende situatie kan er een aanmelding gebeuren bij een gemandateerde voorziening, bijvoorbeeld indien er geen vrijwillige medewerking is vanuit de omgeving van de jongere of vanuit de jongere zelf.
De minderjarige, zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken, zijn vertrouwenspersoon, alsook hulpverleners en het openbaar ministerie kunnen zo een aanmelding doen.
Er bestaan twee gemandateerde voorzieningen in Vlaanderen:
- het Ondersteuningscentrum Jeugdzorg (OCJ)
- het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling (VK)
Deze gemandateerde voorzieningen zullen in eerste instantie een onderzoek voeren naar de verontrustende situatie. Na dit onderzoek nemen zij een gemotiveerde beslissing over het al dan niet aanwezig zijn van een maatschappelijke noodzaak tot hulpverlening.
Zij kunnen vervolgens zelf (meer verregaande) hulpverlening organiseren, waaronder aanmelding bij niet-rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening.
Indien nodig, zullen het OCJ of het VK de minderjarige doorverwijzen naar het openbaar ministerie. Een doorverwijzing wordt steeds voorafgegaan door een gesprek met de minderjarige en zijn omgeving, de begeleidende consulent en de teamverantwoordelijke. Hierbij worden de minimale verwachtingen besproken: als partijen op het einde van het gesprek hiermee akkoord gaan, wordt hiervoor een engagementsverklaring opgesteld.
Bij een doorverwijzing naar het openbaar ministerie, zal die de jeugdrechtbank kunnen vorderen om gerechtelijke (dus gedwongen) jeugdhulpverlening op te starten.