De autonome werkstraf is een hoofdstraf die kan worden uitgesproken in correctionele zaken of in politiezaken en houdt in dat de veroordeelde in zijn vrije tijd een aantal uren zal dienen te werken ten gunste van de maatschappij. Tegenover dit werk staat geen vergoeding. Bovendien zal de rechter steeds een bijkomende vervangende gevangenisstraf uitspreken die kan worden omgezet in een effectieve gevangenisstraf indien de veroordeelde zijn werkstraf niet naar behoren uitvoert.
De werkstraf wordt geregeld in artikel 37 ter van het Wetboek van Strafvordering.
Voor welke misdrijven
Men kan worden veroordeeld tot een autonome werkstraf voor alle misdrijven die strafbaar zijn met een politiestraf of met een correctionele straf.
Het strafrechtelijk verleden heeft geen invloed op het toepassen van een autonome werkstraf. Wanneer de rechter weigert de autonome werkstraf uit te spreken, moet hij zijn weigering motiveren.
Voor welke misdrijven niet
Niet alle misdrijven komen echter in aanmerking voor een werkstraf. Volgende misdrijven zijn uitgesloten:
- misdaden met betrekking tot het nemen van gijzelaars
- verkrachting
- aanranding van de eerbaarheid met de dood van het slachtoffer tot gevolg
- feiten gepleegd door iemand die gezag heeft
- bederf van de jeugd en prostitutie op of met behulp van minderjarigen
- doodslag
Akkoord
De rechtbank kan u geen werkstraf opleggen als u daar zelf niet mee akkoord gaat. Daarom dient u ofwel zelf op de zitting aanwezig te zijn, ofwel moet u uw advocaat naar de zitting sturen om het akkoord te bevestigen ten aanzien van de rechtbank.
Duur
Een werkstraf duurt minimaal 20 en maximaal 300 uur.
Als u al eerder bent veroordeeld, kan de rechter een werkstraf van maximaal 600 uren opleggen. Net zoals bij andere straffen kan een gedeelte van de opgelegde werkstraf met uitstel worden gegeven.
U hebt een jaar om het totaal aantal uren te presteren.
Als u de werkstraf volledig hebt uitgevoerd, zal de justitieassistent die uw dossier opvolgt een verslag opstellen en deze overmaken aan de probatiecommissie. De probatiecommissie sluit uw dossier af.
Strafregister
Het grote voordeel van de werkstraf is dat deze niet wordt vermeld op het uittreksel van uw strafregister. Dit kan van belang zijn wanneer u bijvoorbeeld moet gaan solliciteren.
Ook wanneer er naast een werkstraf ook een geldboete als hoofdstraf wordt opgelegd, verschijnt noch de werkstraf noch de geldboete op het uittreksel uit het strafregister.
Het verloop van een werkstraf
De rechter spreekt de veroordeling tot een werkstraf en het aantal te presteren uren uit.
De justitieassistent roept de veroordeelde op voor een gesprek. De justitieassistent legt het verloop van de werkstraf uit en hij onderzoekt de kwalificaties, de capaciteiten, de bestaansmiddelen, de verplaatsingsmiddelen en de beschikbaarheden van de veroordeelde.
De "geschikte" veroordeelde voor de "geschikte" prestatieplaats Er wordt een ontmoeting georganiseerd tussen de gekozen prestatieplaats en de veroordeelde. De praktische details worden besproken (soort activiteit, agenda, uurregeling, werkkledij ...).
Uitvoering werkstraf De veroordeelde werkt volgens het afgesproken uurrooster.
De prestatieplaats informeert de justitieassistent over het verloop van de werkstraf en de eventuele moeilijkheden. Bij problemen bezorgt de justitieassistent verslagen aan de probatiecommissie.
De probatiecommissie neemt beslissingen (bv. veranderen van prestatieplaats, afsluiten van het dossier en overmaken van het dossier aan het openbaar ministerie).
Einde werkstraf
Wanneer de veroordeelde alle uren goed genoeg heeft uitgevoerd, wordt de werkstraf afgesloten.
Wat als U de werkstraf niet uitvoert?
De werkstraf moet afgerond zijn binnen het jaar. Als dat onmogelijk is (omwille van een reden buiten uw wil, kan de probatiecommissie de uitvoeringstermijn verlengen).
Als de justitieassistent vaststelt dat u de werkstraf niet uitvoert volgens de gemaakte afspraken, nodigt hij u uit voor een gesprek. U kunt dan uitleggen welke moeilijkheden u ondervindt. De justitieassistent maakt hiervan een verslag op voor de probatiecommissie. De probatiecommissie kan u uitnodigen om de problemen die u ondervindt te bespreken. Een advocaat kan u bijstaan. De probatiecommissie beslist of ze het dossier wel of niet terugstuurt naar het openbaar ministerie.